خانه‌ای با وسعت ۱۲ هزار مترمربع که این روزها درمیان مجتمع‌های مسکونی و تجاری گرفتار افتاده و البته به نظر می‌رسد مالک آن هنوز هم درصدد است نقشه‌هایش برای این عمارت تاریخی را اجرایی کند.
به گزارش کسب و کار نیوز به نقل ازایسنا، هشدارها برای تخریب «ثابت‌پاسال» پس از چهار سال رنگ و بوی «تهدید» گرفته‌اند، اما این بنای تاریخی نه هنوز در فهرست آثار ملی ثبت شده و نه بحث قابل تاملی برای حفظ این اثر ارزشمند مطرح شده است.
نکته جالب اینکه مهدی چمران، که روزهای آخر حضورش را در شورای شهر تهران سپری می‌کند، به ناگهان خبرهایی را درباره‌ی این بنای تاریخی می‌دهد.
او چند روز قبل درباره طرح ساختن مسجد به جای خانه ثابت پاسال گفته بود: «می‌خواستند در این عمارت مجتمع تجاری بسازند و بلندمرتبه‌سازی کنند، اما پیشنهاد دادیم در آنجا مرکز فرهنگی و مذهبی ساخته شود، یعنی مسجد بسازند. البته باید در این مکان، بخش تجاری هم فعال شود تا بتواند هزینه‌های خود را دربیاورد.»
هرچند امروز خبرهایی مبنی بر رد این صحبت‌ها از سوی وی شنیده شده، اما به طور قطعی تائید نشده‌اند.
بنا به گفته‌های او، برنامه ساخت مسجد تا جایی پیش رفته که حتی «طرح ساختن مسجد به جای خانه ثابت پاسال» به یکی از اساتید دانشکده معماری تهران سپرده شده است!
با انتشار این خبر در فضای مجازی، رجبعلی خسروآبادی، مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران به اظهار نظر پرداخت و نوشت: «ساختمان ثابت پاسال بعد از پیگیری‌های زیاد و مذاکره با مالک و حتی با وجود داشتن مجوز قضائی برای عدم حفظ آن با حفظ ساختمان و رعایت حدود ساختمان اصلی در 20 درصد از زمین در شمال غرب طرح یک هتل را ارائه کردند که در مرحله شورای فنی میراث و کمیته سرمایه گذاری است.»
البته وی روز گذشته (شنبه) در صحبت با یک رسانه، اعلام کرده بود تخریب عمارت و صحبت‌های صورت گرفته انجام شدنی نیست.
یکی از اعضای شورای فنی اداره کل میراث‌فرهنگی استان تهران درباره‌ی طرحی که خسروآبادی از آن صحبت می‌کند، به ایسنا گفت: براساس قوانین مصوب میراث فرهنگی و با توجه به اینکه این بنا جزو بناهای واجد ارزش میراث فرهنگی شناخته شده است، هر چند هنوز به ثبت نرسیده نخست باید حفظ شود، سپس مالک برای طرح خود طرح ارائه دهد، که تا آنجا که از طرح ارائه شده اطلاع داریم، آن در قالب ساخت مسجد نبوده است.
با این وجود وی ادامه داد: براساس طرحی که شورای فنی میراث فرهنگی به مالک داده است، علاوه‌بر حفظ ساختمان اصلی «ثابت پاسال» در حیاط خانه و با حفظ یک فاصله‌ی مناسب از بنا برای جلوگیری از هر نوع تخریب و وارد شدن فشار به این بنا، مالک می‌تواند با رعایت اصول فنی ساخت و ساز گودبرداری در زمین داشته باشد، چون در منطقه جردن (آفریقا) هیچ اثر تاریخی وجود ندارد، از سوی دیگر می‌تواند تا ارتفاع مناسب با حریم بنا طرح خود را که احتمالا هتل خواهد بود با ارتفاع مناسب بسازد.
براساس قوانین مصوب میراث فرهنگی و با توجه به این که این بنا جزو بناهای واجد ارزش میراث فرهنگی شناخته شده است، هر چند هنوز به ثبت نرسیده نخست باید ان حفظ شود، سپس مالک برای طرح خود طرح ارائه دهد، که تا جائی که از طرح ارائه شده اطلاع داریم آن در قالب ساخت مسجد نبوده است.
با وجود اظهارنظر جدید خسروآبادی یک سوال مطرح می‌شود؛ چرا وی در طول چهار سال گذشته هر گاه در مقابل پرسش خبرنگاران مبنی بر ثبت این خانه‌ی تاریخی قرار می‌گرفت با دادن پاسخ‌های غیرمرتبط، از دادن جواب درست در این زمینه شانه خالی می‌کرد؟
به جز در یک مورد که خسروآبادی در اردیبهشت سال ۹۴ اعلام کرده بود «این بنا ارزشمند نیست و قابلیت ثبت در فهرست آثار ملی را ندارد.»
صحبتی که در ۱۵ اردیبهشت همان سال، توسط محمد حسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مورد انتقاد قرار گرفت. ویدر آن زمان به ایسنا گفت: «خسروآبادی حق صحبت درباره‌ی این خانه را نداشته و اگر کسی هم در این زمینه باید اظهارنظر کند، فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی بوده، نه مدیر کل اداره میراث فرهنگی استان تهران.»
از سوی دیگر در تیرماه سال ۹۴، محمدباقر خسروی، مدیر بافت‌ها و بناهای تاریخی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران درباره‌ی این خانه گفته بود: «از چندین ماه پیش، شهرداری از سازمان میراث فرهنگی درخواست کرده تا نظر خود را در مورد واجد ارزش بودن این خانه بیان کند.
وی با بیان اینکه هنوز سازمان میراث فرهنگی پاسخی در مورد واجد ارزش بودن یا نبودن این خانه اعلام نکرده است گفت: این عدم پاسخگویی سازمان میراث فرهنگی به مانند این است که یا این سازمان، این خانه را واجد ارزش ندانسته و یا نتوانسته ادله محکمی برای مجاب کردن مالک ارائه کند.
با انتشار حرف‌های جدیدی که از سوی چمران مطرح شده، این بار مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خبرهایی از ثبت این خانه می‌دهند.
هر چند خبرنگار ایسنا تا این لحظه موفق به صحبت با رجبعلی خسروآبادی نشده است، اما نکته جالب این که وی در گفت‌وگو با مرکز اطلاع رسانی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره ثبت‌ملی این بنا گفته است: «با روندی که دارد طی می‌شود، نیازی به ثبت‌ملی نیست، چون با تعهدی که مالک داده است اصل این بنا و حریم آن حفظ می‌شود و اصلاً موضوع تخریب و ساخت مسجد یا مجتمع تجاری مطرح نیست.»
اما فرهاد نظری، مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی به ایسنا می‌گوید، براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده، کارها برای ثبت خانه ثابت پاسال آغاز شده است. او روند این ثبت را پیگیری برای مراحل قانونی این عمارت تاریخی می‌داند.
او صحبت‌های مطرح شده از سوی خسروآبادی را درست ندانست و گفت؛ ثبت این خانه ربطی به تعهد با مالک ندارد، این خانه حتما باید در فهرست آثار ملی به ثبت برسد.
او افزود: اقدامات برای ثبت این خانه آغاز شده‌اند، اما نخست باید روند تهیه تفاهم‌ها را طی کنیم تا بتوانیم کار را طبق روند خود ادامه دهیم.
ثبت این خانه ربطی به تعهد با مالک ندارد، این خانه حتما باید در فهرست آثار ملی به ثبت برسد. اقدامات برای ثبت این خانه آغاز شده‌اند اما نخست باید روند تهیه تفاهم‌ها را طی کنیم تا بتوانیم کار را طبق روند خود ادامه دهیم.خانه ثابت پاسال امروز یکی از چند نقطه‌ی انگشت شمار سبز منطقه‌ی آفریقا است، این خانه را امروز می‌توان تنها گواه برای وضعیت قبلی این منطقه دانست که باید دست‌کم به عنوان شاهد برای کل منطقه در تهران باقی بماند. البته اگر قرار باشد تاریخ را در عمارت «ثابت پاسال» ثابت نگه داریم.
کاخ «ثابت پاسال» با وسعت ۱۱ هزار و ۵۴۳ متر مربع، بزرگترین خانه تهران لقب گرفته، خانه‌ای که صاحب‌اش «حبیب‌الله ثابت» (معروف به ثابت پاسال) سرمایه‌دار ایرانی در پیش از انقلاب تلویزیون ملی را به ایران آورد و در دربار پهلوی بود. خانه‌ای که پس از انقلاب مکان رخداد رویدادهای انقلابی بود، رویدادهایی که منابع تاریخی دارند.
شاید بگویند این بنای تاریخی عمرش فقط به دوره‌ی پهلوی قد می‌دهد، اما نباید فراموش کرد، این کاخ را با «کاخ ورسای» در فرانسه تطابق می‌دهند. معماری این خانه از قصر «لو پتی تریانون» یکی از کاخ‌های جانبی ورسای در فرانسه کپی‌برداری شده و اشیای به کار رفته در آن بسیار ارزشمند است، به حدی که قبل از انقلاب اسلامی به روایتی این بنا حدود «۱۵ میلیون دلار» قیمت‌گذاری شد.
این عمارت استخری بزرگ دارد و یک جریان آب که مثل معماری سنتی ایران از زیر خانه رد می‌شود. یک تئاتر روباز کوچک در بخشی از باغ در نظر گرفته شده است. به موازات باغ و از ورودی سوارۀ خانه، یک پارکینگ بزرگ برای مهمانی‌های شبانه و پارک ماشین‌های مدعوین طراحی شده که نشان کمی از سلیقه دارد و به پارکینگ یک مرکز خرید می‌ماند. زیربنای خانه نزدیک به دو هزار متر مربع در دو طبقه اصلی و یک طبقه زیرزمین است.
گفته می‌شود این خانه از روی اقامتگاه قرن هجدهمی مادام دو باری و بعدها ماری آنتوانت، قصر پتی تریانو(تریانوی کوچک) در کاخ ورسای ساخته شده که آنژ-ژاک گابریل آن را طراحی کرده است. همچنین نمای اصلی عمارت ثابت شباهتی انکارناپذیر به نمای جنوبی کاخ سفید دارد که یکی از مشهورترین بناهای نئوکلاسیک محسوب می‌شود.
