در سال‌های اخیر هزینه اقامت در هتل‌ها به میزان زیادی افزایش نداشته است. برای مثال در مشهد قیمت یک شب اقامت در هتل‌ها از ۵۰هزار تومان آغاز و به ۴۰۰هزار تومان ختم می‌شود و این تنوع قیمت سبب شده که هر مسافر متناسب با میزان درآمد بتواند از میان هتل‌ها با تعداد ستاره‌های مختلف یکی را برای اقامت انتخاب کند. با وجود هزینه‌های اقامت نسبتا معقول در هتل‌ها همچنان گردشگران به ویژه گردشگران داخلی تمایل زیادی به اقامت در آنها ندارند و معمولا مسافرخانه‌ها و مراکز اقامتی وابسته به ادارات دولتی متقاضیان بیشتری در زمان‌های پیک‌سفر برای اقامت دارند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، مسافرانی که می‌توانند در مراکز اقامتی وابسته به ادارات‌دولتی اقامت کنند به دلیل پایین بودن هزینه‌های آنها به نسبت هتل‌ها این مراکز یا مسافرخانه‌ها را ترجیح می‌دهند. واضح است که مسافران ترجیح می‌دهند مبلغ کمتری را بابت اقامت خود بپردازند و بودجه سفر را صرف گشت و گذار و خوشگذرانی بیشتر کنند.
هزینه اقامت به ویژه در شرایطی که افراد به صورت خانوادگی به مسافرت اقدام می‌کنند از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا در سفرهای خانوادگی یکی از مهمترین مسائل کاهش حداکثری هزینه‌هاست. خانهمسافرها یکی از عوامل مهم دیگر در کاهش درآمد هتل‌ها هستند. خانهمسافرها خانه‌هایی مسکونی هستند که به منظور اقامت گردشگران مورد استفاده قرار می‌گیرند و تقریبا در تمام نقاط کشور وجود دارند. این خانه‌ها در مناطقی مانند استان‌های شمالی کشور طرفداران بیشتری دارند. کافی است در طول مسیر به مقصد یکی از استان‌های شمالی کشور نگاهی به جاده عبوری خود بیندازید، قطعا توجه شما به صدها پلاکارد اجاره سوئیت و ویلا جلب می‌شود. علاوه بر پلاکاردهای نصب شده افراد بیشماری در کنار جاده می‌بینید که پلاکاردهای مشابهی را در هوا تکان داده و شما را به دیدن و اجاره ویلای ارزان، زیبا و نزدیک به دریا دعوت می‌کنند. کافی است نگاهی به قیمت یک شب اقامت در این خانه‌ها بیندازید؛ آنگاه متوجه می‌شوید که هزینه اقامت در آنها اندکی بالاتر از هزینه اقامت در یک هتل یک ستاره است. بدیهی است که مسافران یک شب اقامت در یک خانه یا سوئیت اجاره‌ای را به یک هتل یک ستاره ترجیح می‌دهند و با صرف اندکی هزینه بیشتر در یک خانه ویلایی اقامت می‌کنند.
برای مثال اجاره یک شب اقامت در یک سوئیت یک‌خواب در تنکابن از 95هزار تومان آغاز می‌شود یا هزینه اقامت در یک ویلای یک خواب در زیباکنار 180هزار تومان است. مسافران به دلیل راحتی و آزادی بیشتر در هنگام سفر ترجیح می‌دهند که در یک سوئیت یا ویلا اقامت کنند. اما این واقعیت را نمی‌توان نادیده گرفت که حتی هزینه یک شب اقامت در یک هتل پنج‌ستاره نیز از یک خانه ویلایی استخردار کمتر است، اما اغلب اقشار مرفه جامعه همچنان اقامت در ویلاهای استخردار و رو به دریا با حدود قیمت یک‌میلیون و 500هزار تومان را به یک هتل پنج ستاره ترجیح می‌دهند.
اقامت گردشگران در شهرهای بزرگ
گاهی امکان یافتن هتل‌ها و هتل آپارتمان‌ها در شهرهای کوچک وجود ندارد اما در هنگام سفر به شهرهای بزرگ گردشگران نمی‌توانند این مشکل را دلیلی برای اقامت نکردن در هتل‌ها بدانند. در شهرهایی بزرگی مانند تهران، شیراز، اصفهان و... هتل‌های متعددی برای اقامت گردشگران وجود دارند. به همین دلیل فعالیت خانهمسافرها و اماکنی که به صورت غیرقانونی اقدام به جذب گردشگر می‌کنند جایز نیست. به گفته معاون گردشگری کشور هر نوع فعالیت با عنوان خانه‌های‌استیجاری برای اقامت مسافران و گردشگران داخلی و خارجی در شهر تهران مورد تایید سازمان نبوده و قابل پیگیری از سوی مراجع‌انتظامی است.
به‌رغم سخنان مرتضی رحمانی‌موحد، با جست‌وجوی ساده در اینترنت به منظور اجاره سوئیت یا ویلا در مناطق خوش‌آب و هوای تهران می‌توانید ویلاهای اجاره‌ای فراوانی در مناطقی مانند فشم، پلور و... بیابید و با صرف هزینه‌هایی گزاف در آنها اقامت کنید. این در حالی است که رزرو اتاق یک تخته بدون سرویس در یک هتل یک ستاره تهران با تخفیف حدود 100هزار تومان هزینه دارد و به حدود 800هزار تومان برای هتل پنج ستاره می‌رسد. با توجه به وجود تعداد قابل‌توجه هتل، هتل‌‌آپارتمان و مهمانپذیر در سطح شهرهای بزرگ و پروژه‌های متعدد در حال‌ساخت، راه‌اندازی «خانه مسافرها» که فلسفه اصلی راه‌اندازی آنها پشتیبانی و تکمیل واحدهای‌اقامتی در مناطق پرگردشگر و ایام پیک سفر است، جایز نیست.
کیفیت بسیار پایین خدمات هتل‌ها در مقابل ستاره‌های آنها مهمترین دلیل نارضایتی مردم از هتل‌ها هستند. کثیف بودن اتاق‌ها نیز یکی از مهمترین دلایل نارضایتی مسافران است. واضح است که مسافر از یک هتل سه ستاره توقع امکاناتی در شأن خود و در ازای مبلغ پرداختی برای یک شب اقامت در آن را دارد. مساله دیگر عدم آموزش کافی کارمندان هتل‌هاست که باعث می‌شود رفتار آنها در نگاه مسافران، بی‌احترامی به مسافر تلقی شود. افزایش قیمت‌ها نیز از دیگر مشکلاتی است که مسافران با آن روبه‌رو هستند، به‌رغم آنکه بنا بود قیمت‌ها در سال جدید افزایشی نداشته باشند، مشاهدات کاملا خلاف آن را اثبات می‌کنند.
اما بیایید فرض کنیم که تمامی مشکلات هتل‌ها رفع شود؛ آیا با وجود رشد قارچ‌گونه اقامتگاه‌های غیرمجاز گردشگری و همچنین وجود مراکزاقامتی دیگر شانس زیادی برای جذب مسافر برای هتل‌ها و هتل‌آپارتمان‌ها باقی می‌ماند؟! واقعیت آن است که یکی از مهمترین محل‌های درآمد در حوزه گردشگری هتل‌ها هستند. افزایش درآمد هتل‌ها باعث افزایش کیفیت خدمات ارائه شده توسط آنها شده و ناخودآگاه گردشگران داخلی و خارجی بیشتری را برای استفاده از آنها مشتاق می‌کند. بنابراین باید تصمیمی اساسی برای ساماندهی اقامتگاه‌های گردشگری غیرقانونی در کشور گرفت تا بتوان وضع حدودا نابسامان درآمد هتل‌ها را سامان داد. از سوی دیگر باید کیفیت خدمات ارائه شده در هتل‌ها را نیز افزایش داد و هر هتل متناسب با تعداد ستاره‌های خود باید امکاناتی درخور شأن مسافر را به او ارائه دهد.
بسیاری از مسافران در زمان‌های پیک سفر چادر زدن را گزینه راحت‌تر و ارزان‌تری برای خود می‌دانند و سالانه در ایام عید یا تابستان شاهد خیل عظیمی از مسافر هستیم که کنار خیابان یا در پارک‌ها چادر می‌زنند. عدم تمایل مردم به اقامت در مراکز گردشگری نیز سبب بی‌رونقی نسبی درآمد آنها در ایام تعطیلات است.
لزوم وجود خانه‌های اجاره‌ای
یک کارشناس گردشگری در رابطه با وضعیت گردشگری کشور می‌گوید: در بحث گردشگری جای تصمیم‌گیری به شیوه دولتی و دستوری باید بر اساس نظام بازار و شاخص عرضه و تقاضا تصمیم گرفت. اردشیر اروجی می‌افزاید: تعداد گردشگران داخلی در ایام نوروز و شهریور به اوج می‌رسد و به آنها گردشگران خارجی نیز اضافه می‌شوند. در کشور حدود‌هزار و 100 هتل یک ستاره تا پنج ستاره داریم که حدود 215هزار تخت دارند که ظرفیت پذیرش سالانه آنها حداکثر حدود 14میلیون گردشگر است. میزان گردشگر داخلی کشور در سال‌های 93-92 حداقل حدود 40میلیون نفر بوده است که با ظرفیت پذیرش هتل‌ها اصلا متناسب نیست.
او می‌افزاید: از سوی دیگر بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران حدود 67درصد گردشگران برای اقامت به خانه آشنایان و وابستگان و حدود پنج‌درصد آنها به اقامتگاه‌های عمومی می‌روند. اروجی تاکید می‌کند: آمار نشان می‌دهد به‌رغم حجم بالای گردشگری داخلی، گران بودن هتل‌ها و عدم سفرهای‌گروهی سبب شده بیشتر مسافران در خانه‌های اقوام اقامت کنند و حجم بالای گردشگر داخلی در رونق صنعت‌گردشگری تاثیر آن‌چنانی ندارد. برای توسعه صنعت گردشگری باید اقامت‌های فامیلی افراد را به اقامت در هتل‌ها تبدیل کنیم. او می‌افزاید: در حال حاضر ظرفیت هتل‌ها و عدم توزیع آنها بر اساس مناطق گردشگر‌پذیر مانع ایجاد این تغییر است. درجه‌بندی هتل‌ها نیز با نظام قدرت خرید دهک‌های درآمدی کشور همگون نیست.
نظام اسکان و هتلینگ به ویژه درباره گردشگر داخلی باید بر اساس قدرت خرید دهک‌های درآمدی مختلف در کشور باشد. آیا آماری تقریبی از تعداد مسافران طبقه اقتصادی متوسط رو به پایین وجود دارد و می‌دانیم به چه میزان هتل برای آنها نیازمندیم؟ خیر، زیرا در سطوح دولتی به این مساله اندیشیده شده و نگاهی به نظام‌بازار نشده است. اروجی می‌گوید: درجه‌بندی هتل‌ها متناسب با دهک‌های درآمدی نیستند و آنها در زمان پیک‌سفر سریع پر می‌شوند، بنابراین جمعیتی که خواهان هتل ارزان قیمتند به خانه اقوام، خانه‌های اجاره‌ای، اقامتگاه‌های بوم‌گردی،کمپ‌ها و چادرها می‌روند. او می‌افزاید: اگر مساله خانه‌های اجاره‌ای ساماندهی نشوند اکثر شهرها دچار مشکلات ناشی از حجم بالای چادر‌های گردشگران می‌شوند و باید نیاز این مسافران به سرویس‌های بهداشتی و... را رفع کرد. وجود خانه‌های اجاره‌ای در شرایط فعلی بی‌مانع است، اما باید ساماندهی شوند، زیرا هتل‌ها به دلیل حجم هزینه‌های خود قادر به کاهش قیمت اقامت نیستند.
این کارشناس گردشگری می‌گوید: اغلب هتل‌ها کمبود مسافر را به کاهش هزینه‌های اقامتی خود ترجیح می‌دهند، در حالی که اگر ضریب اشغال هتل‌ها افزایش یابد ناخودآگاه هزینه‌های آنها سریع‌تر جبران می‌شوند. اروجی می‌افزاید: مسافران در شرایط فعلی چاره‌ای جز اقامت در خانه‌های اجاره‌ای ندارند. در سال 92، 22 واحد اقامتگاه بوم‌گردی داشتیم که به 530 واحد رسیده اما این اقامتگاه‌ها هنوز امکانات رفاهی مناسب را ندارند. برای دهک‌های سه و چهار درآمدی نیز باید کمپ‌هایی در مناطق گردشگر‌پذیر با امکانات اولیه بهداشتی و محلی برای چادرزدن فراهم کرد. در واقع متناسب با وضعیت درآمدی و تقاضای مسافران باید سیستم‌های اقامتی را ساماندهی کرد.
