به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، بیت‌ا... ستاریان، کارشناس مسکن می‌گوید: «وزارت راه و شهرسازی موضوع مسکن و اهمیت آن را به‌خوبی درک نکرده است. در چهارسال گذشته طرح‌های متعددی در زمینه مسکن اولی‌ها و نیز طرح‌هایی مانند افزایش تسهیلات مسکن ارائه شد. لازم به ذکر است هیچ‌کدام از این طرح‌ها بازار مسکن را با رونق مواجه نکرد. رکود مسکن طی سال‌های اخیر ناشی از خود مسکن نبود، بلکه رکود تمام اقتصاد ایران را در برمی‌گرفت و ریشه آن به اقتصاد کلان برمی‌گشت.»
نظر شما در مورد طرح کاهش دوره سپرده‌گذاری وام مسکن از شش به پنج‌ماه که اخیرا توسط مسئولان وزارت راه و شهرسازی برای جذاب کردن وام مسکن مطرح شده، چیست؟
وزارت راه‌وشهرسازی موضوع مسکن و اهمیت آن را به‌خوبی درک نکرده است. در چهارسال گذشته طرح‌های متعددی در زمینه مسکن‌اولی‌ها و نیز طرح‌هایی مانند افزایش تسهیلات مسکن ارائه شد. لازم به‌ذکر است هیچ‌کدام از این طرح‌ها بازار مسکن را با رونق مواجه نکرد. رکود مسکن طی سال‌های اخیر ناشی از خود مسکن نبود، بلکه رکود تمام اقتصاد ایران را در بر می‌گرفت و ریشه آن به اقتصاد کلان برمی‌گشت. نتایج برجام به‌کندی حاصل شد و باید اشاره کرد نتایج ایجاد‌شده از برجام را می‌توان به‌تازگی مشاهده کرد. وزارت مسکن در حال حاضر مسکن را به‌حال خود رها کرده تا به‌صورت خودکار و همراه با رونق اقتصاد در کشور، بخش مسکن نیز رونق پیدا کند. با توجه به اینکه رونق اقتصادی در حال شکل‌گیری است، وضعیت بازار مسکن نیز خودبه‌خود ساماندهی می‌شود و تا انتهای سال آینده با شیبی ملایم بازار مسکن رونق پیدا می‌کند. باید تایید کرد طرح‌های ارائه‌شده باعث حل معضل مسکن نشده‌اند. زمانی می‌توان ادعا کرد به‌وسیله طرح های ارائه‌شده می‌شود وضعیت را بهبود بخشیده‌ایم که بازار مسکن در حالت تعادل باشد و نیاز خانوارها به مسکن رفع و تساوی بین خانوارها و مسکن ایجاد شود. ظاهرا وزارت راه و شهرسازی نیز فرض را بر این اساس گذاشته که مسکن در حالت تعادل است. این فرضیه کاملا اشتباه است. این فرضیه را نیکزاد، وزیر مسکن و راه وقت، در سال 90 نیز داشت و جشن سربه‌سری مسکن را برگزار کرد. متاسفانه ایران در سال 91 با افزایش بسیار شدید 140درصدی قیمت مسکن روبه‌رو شد. این تفکر اشتباه دوباره شکل گرفته است و با حرکتی که در شیب مسکن ایجاد شده است، خواهیم فهمید در بازار مسکن تقاضای مطلق بسیار زیاد و تقاضای موثر کاهش پیدا کرده است. آثار موارد ذکرشده را در رشد حاشیه‌نشینی به‌وضوح می‌توان دید.
با توجه به موارد ذکرشده با چه سیاست‌هایی می‌توان بازار مسکن را رونق بخشید؟ در حال حاضر شیب رشد بازار مسکن چگونه است؟
در سبد خانوارها سهم مسکن بیش از 50 یا 60درصد است. با توجه به موضوعات ذکرشده می‌توان فهمید ایران در بخش مسکن با کسری روبه‌روست و نباید فریب آمارها را خورد. طرح کاهش تسهیلات مسکن از شش به پنج ماه از جمله طرح‌های راهگشا نیست. وضعیت بازار مسکن با یک ماه جابه‌جایی تسهیلات بهبود نمی‌یابد. بازار مسکن شاهد این موضوع بوده که با وجود رساندن وام مسکن به 80 یا 180میلیون تومان باز هم تغییر و تحولی در آن حاصل نشده است. این بازار مسکن نیازمند است که طرح مسکن جامع و کامل باشد و تمام ابعاد را در نظر بگیرد. باید تمام ابزارهای مالی در بخش مسکن به خدمت گرفته شوند و دائم به‌شکل آماده در اختیار باشند تا نیاز نباشد تنها در مواقع بحرانی و رکود چند، طرح ارائه شود و تا اجراشدن طرح‌ها بازار مسکن به‌صورت خودکار رونق پیدا کند. لازم به ذکر است که باید دست بخش خصوصی را برای گرفتن فاینانس و سرمایه‌گذاری خارجی باز گذاشت. باید به بخش خصوصی که تمام بازار مسکن و چیزی حدود 92درصد بازار مسکن را در اختیار دارد، اجازه داد از ابزارهای مالی دنیا استفاده کنند. در حال حاضر با توجه به فروش نفتی که ایران داشته و منابعی که آزاد شد، بازار مسکن با شیبی ملایم در حال حرکت است و در اوایل سال آینده شیب تندتر خواهد شد تا به اوج خود برسد.
با توجه به اینکه در کشورهای توسعه‌یافته 90درصد قیمت مسکن با تسهیلات تامین می‌شود، آیا مدلی که در ایران ارائه شده، راه درستی است؟
در سایر کشورها نسبت جمعیت و نیاز آنها به مسکن، تا اندازه‌ای نیست که در ایران احساس می‌شود. بانک‌ها در ایران توان چنین پشتیبانی مالی را ندارند. برای اجراشدن چنین طرحی باید از منابع خارجی استفاده کرد. در ایران کسری بودجه بسیار بالاست و بانک‌ها نمی‌توانند تامین‌کننده 90درصد قیمت مسکن خانوارها باشند. برای اجرا شدن چنین طرحی باید از منابع خارجی استفاده کرد. متاسفانه راه‌های استفاده از منابع خارجی در بازار مسکن مسدود شده و بخش خصوصی نمی‌تواند از منابع خارجی استفاده کند، مگر از طریق مکانیزم دولتی که این موضوع نیز غیرقابل اجراست. در ایران اجازه داده نمی‌شود کسی وارد بخش مسکن شود و سرمایه‌گذاری یا خرید کند.
با توجه به اینکه در حال حاضر نرخ سود تسهیلات مسکن 8 یا 5/9درصد است، نظر شما در مورد نرخ سود تسهیلات و تاثیر آن چیست؟
اساسا اینکه در ایران نرخ هشت یا نه‌درصدی سود تسهیلات مسکن داریم، نشان‌دهنده این موضوع است که پرداخت منابع از طرف بانک محدود است و تاثیر آن‌چنانی در بازار مسکن ایران نمی‌گذارد. برای مثال با نرخ هشت‌درصد ممکن است به 10یا20هزار واحد مسکونی تسهیلات داده شود، اما در توان بانک‌ها نیست به تعداد بیشتری تسهیلات ارائه کنند. این مساله تاثیری در مقابل یک‌ونیم‌میلیون تقاضای سالانه مسکن در ایران ندارد. درحال حاضر مجلس در حال تلف کردن وقت خود برای تصویب طرح کاهش تسهیلات از شش ماه به پنج است، زیرا این طرح برای تعداد محدودی متقاضی بحث می‌شود و باقی نادیده گرفته می‌شوند. در سال یک‌میلیون و پانصدهزار مسکن برای متقاضیان نیاز داریم و این نشان می‌دهد که مجلس نیز صورت مساله را درک نکرده است.
آیا صندوق پس‌انداز یکم به‌درستی مسیر خود را طی می‌کند؟
آثار مثبتی از صندوق پس‌انداز یکم به چشم نمی‌آید. صندوق مسکن نیازمند این است که در یک اقتصاد متعادل بتواند فعالیت کند. مادامی که از صندوق مسکن صحبت می‌شود، نباید از تورم سخنی به‌میان آورد. تورم باید در حداقل قرار بگیرد؛ در غیر این صورت، صندوق‌ها ورشکست خواهند شد. دولت، مجلس و ارگان‌ها نباید وقت خود را صرف صورت‌مساله‌های ساده کنند. مشکل مسکن بزرگ‌تر از اندازه طرح‌های کوچک است. طرحی باید ارائه شود که هر‌ساله یک‌میلیون و پانصدهزار واحد مسکونی توسط بخش خصوصی ساخته شود تا نیاز متقاضی تامین شود.
