اما جدای از چهار بازار اصلی بورس کالا یعنی رینگ های صنعتی و معدنی، کشاورزی، پتروشیمی و فرآورده های نفتی و آتی، دستورالعمل ایجاد یک بازار دیگر زیر نظر بورس کالا در اواخر سال 91 مورد تصویب هیات مدیره سازمان بورس قرار گرفت تا روند پیشرفت و توسعه معاملات بورس کالا تکمیل تر شود.
به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از ایسنا، مزایای عمومی انجام معاملات از طریق بورس کالای ایران از یک سو معافیت 10 درصدی از مالیات بر درآمد حاصل از فروش بوده و از سوی دیگر از برگزاری مناقصه یا مزایده و تشریفات مربوط به آن نیز معاف است. خروج از نظام قیمت گذاری نیز دیگر مزیت عمومی عرضه در بورس کالای ایران است.
در این بین به اعتقاد کارشناسان، از مهم ترین مزیت های راه اندازی بازار فرعی بورس کالای ایران از بین بردن تخلفات و ابهامات ناشی از اجرای روش های سنتی مزایده پاکتی به دلیل امکان رقابت برای طیف بیشتری از تعداد مشتریان است. به طوریکه همیشه در روش مزایده که با طی مراحل و تشریفات کاغذی همراه است، شک و شبهه هایی وجود دارد. اما انجام معاملات از طریق تابلوی بورس به صورت شفاف، این شک و شبهه ها را از بین می برد.
در همین ارتباط، یک کارشناس بازار سرمایه به مزایای عرضه انواع کالاها در بازار فرعی بورس کالا اشاره کرد و گفت: بازار فرعی بازاری برای عرضه کالاهایی محسوب می شود که دارای استانداردهای ثابت نبوده، اما به شفاف سازی برای کشف قیمت نیاز دارند. همچنین کاهش هزینه های مبادلات اموال غیرمنقول از طریق انجام مزایده ها، کاهش بوروکراسی و زمان به دلیل سرعت بالای انجام معاملات در مبادلات الکترونیک نیز از دیگر مزایای این تالار محسوب می‌شود.
ایرج فرجی افزود: همچنین کالاهایی که تناژ خارج از استاندارد داشته و یا وارداتی هستند، در این بازار عرضه می شوند. از طرفی کالاهایی که توالی عرضه ندارند و بعضا تنها یک بار عرضه می شوند و شرایط حضور در تالار اصلی را ندارند، نیز در بازار فرعی قابل معامله هستند.
این کارشناس در بیان نمونه هایی از محصولات و کالاهای عرضه شده در بازار فرعی اظهار کرد: محصولات آف گرید پتروشیمی که کیفیت محصولات درجه یک را نداشته و در مرحله بعد از اورهال مجتمع های تولیدی به دست می‌آیند در بازار فرعی بورس کالا عرضه شده و مورد معامله قرار می گیرند. همچنین این مزیت در این بازار بورس کالای ایران وجود دارد تا ضایعات محصولات فلزی، روغن لوکوموتیو، رب گوجه فرنگی و یا ورق های وارداتی و سایر محصولاتی که عرضه مستمر ندارند نیز می توانند معامله شوند.
وی به نبود سقف قیمتی در بازار فرعی نیز اشاره کرد و با بیان اینکه این بازار در واقع یک تالار کمکی برای عرضه و معامله کالاهای دارای شرایط خاص است، گفت: در تالار اصلی بورس کالا سقف قیمتی 10 درصد لحاظ می شود که این محدودیت در بازار فرعی وجود ندارد. البته بهتر است در رابطه با ارایه وثایق لازم برای عرضه اموال غیرمنقول در بورس کالا توسط عرضه کنندگان فرآیند تسهیل شود.
فرجی ضمن تاکید بر اینکه بورس کالای ایران ساز و کار لازم برای عرضه کالاهای دارای شرایط خاص را از طریق راه اندازی بازار فرعی فراهم کرده، گفت: به کمک این تالار کالاهایی که نمی توانند به دلایلی که به آن اشاره شد در تالار اصلی عرضه شوند، در بازار فرعی بورس کالای ایران روی میز فروش گذاشته می شوند و به تناسب آن، خریدار نیز می تواند کالای موردنیاز خود را در سازوکاری شفاف معامله کند. افزون بر اینکه، عرضه کننده از تعهد خریدار برای پرداخت پول اطمینان خاطر را دارد و خریدار نیز نسبت به تحویل گرفتن کالای مورد نیاز خود از فروشنده مطمئن است.
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه هر چه تعداد و تنوع کالاهایی که در این بازار عرضه می شود، بیشتر باشد گستره این تالار افزایش می یابد، گفت: با معامله کالاهای مختلف در این بازار دو طرف معامله نسبت به ایفای تعهدات طرف مقابل خود اطمینان خاطر دارند. البته شاید ورود برخی کالاهای جدید به این تالار چندان از دریچه نگاه برخی افراد عرف نباشد، اما با گذشت زمان و مشخص شدن مزایای عرضه در این بازار، این دیدگاه ها نیز تغییر خواهد کرد.
مزایده های پر شبهه
فرجی ضمن بیان اینکه بازار فرعی بورس کالا می تواند به عنوان جایگزینی برای فرآیند مزایده غیر شفاف کالاها مطرح شود، گفت: با توجه به اینکه در بورس کالا کارشناسان فنی نسبت به فرآیند قیمت گذاری کالاها بررسی و ارزیابی دقیقی اعمال می‌کنند، این امکان فراهم است تا قیمتی شفاف تعیین شود؛ بطوریکه با جلوگیری از کشف قیمت بالاتر یا پایین تر از قیمت واقعی هر نوع کالا، از ایجاد اختلال در بازار نیز جلوگیری می شود. این در حالی است که در برگزاری مزایده ها همواره شبهاتی مطرح است.
وی با تاکید براینکه بازار فرعی بورس کالا باید در مسیر توسعه حرکت کرده و شاهد عرضه کالاهای مختلف در این بازار باشیم، گفت: گاهی در مرحله اول عرضه هر نوع کالایی ممکن است خریداری حاضر نشده و معامله ای هم صورت نگیرد، اما رفته رفته با پا گرفتن این تالار و روشن شدن مزایای مختلف آن برای عرضه کننده و خریدار کالاها، این معاملات راه خود را پیدا می کند.
این گزارش می افزاید، سال 1391 هیات مدیره سازمان بورس، دستورالعمل بازار فرعی بورس کالای ایران دارای دو زیرشاخه اصلی به تصویب رسید که زیر شاخه اول به معاملات املاک و مستغلات مربوط می شود؛ به طوریکه ارگان های دولتی و بزرگ و بانک ها می توانند اموال مازاد خود را از طریق این تالار به فروش برسانند.
اموال غیرمنقول که عبارت است از املاک و مستغلات با کاربری های گوناگون اعم از اداری، تجاری، مسکونی و اراضی زراعی که این موضوع در سیاست های اقتصادی دولت در بسته خروج از رکود غیر تورمی هم مورد حمایت و تاکید دولت قرار گرفته و به اعتقاد کارشناسان، انتقال مزایده های غیر شفاف و پر هزینه املاک ارگان های دولتی و بانک ها به سیستم معاملاتی شفاف بورس کالا می تواند مزایده های غیر شفاف با شائبه های فراوان را از اقتصاد ایران به کلی محو کند.
زیر شاخه دوم نیز به محصولاتی اختصاص دارد که طبق مقررات، شرایط پذیرش در بازار معاملات کالای فیزیکی را ندارند، این کالاها دارای استاندارد پذیری لازم و توالی عرضه نیستند. در این بین براساس دستورالعمل بازار فرعی، با توجه به اینکه کالاهای عرضه شده در این بازار از خاصیت استاندارد پذیر بودن برخوردار نیستند از این رو معاملات آنها به شرط رؤیت کالا توسط خریدار انجام می شود.
