اسکان یکی از اصلیترین نیازهای انسان است و کیفیت آن بر کیفیت زندگی تاثیر مستقیم دارد. منظور از اسکان صرفاً تامین سرپناهی جهت سکونت نیست بلکه کلیه مباحث مربوط به مکانگزینی، شکل خانه، نحوه تصدیگری، روابط همسایگی و... را نیز دربر میگیرد.
انتخاب خانه انتخابی آزاد نیست و انسانها در تلاش هستند مسکنی را انتخاب کنند که با سبک زندگی و شرایط و محدودیتهای اقتصادی و فرهنگی آنان بیشترین هارمونی و همخوانی را داشته باشد.
دولتمردان و سیاستگزاران وقت نیز در طول تاریخ هرکدام بهنوعی با این موضوع مواجه بودند و تامین مسکن را برای تمامی اقشار جامعه، بهعنوان یکی از سرفصلهای اساسی و اصلی کار خویش مدنظر داشتهاند تا هر از گاهی خانه به دوشی خانوادههای مستاجر کمدرآمد را مرتفع و آنان طعم آسایش و آرامش را در زندگی بچشند. وضعیت مسکن در هر جامعهای، ارتباط مستقیم با اوضاع اقتصادی و اجتماعی آن داشته و منتزع از آن نیست، تا قبل از گسترش سریع شهرنشینی ناشی از رشد فزاینده جمعیت، وضعیت مسکن متاثر از فرهنگ و اقتصاد بوده است.
در این خصوص یک کارشناس مسائل اقتصادی گفت: وضعیت مسکن در دولت نهم و دهم از موضوعات چالشبرانگیز بوده است؛ در حالی که این دولتمردان معتقدند که توانستهاند با کمک پروژه مسکن مهر، قیمت مسکن در کشور را مهار کنند.
احمد سلیمانی با بیان اینکه براساس مرکز آمار ایران در خلال سالهای 84 تا 91 متوسط قیمت هر مترمربع زیربنای مسکونی در تهران 459 درصد افزایش یافته و قیمت مسکن در ایران پنج برابر شده است که این مهم نشان حضور پررنگ دلالان مسکن در دولتهای نهم و دهم بوده است، اظهار کرد: با توجه به نقایصی که در این باره بیان شد پروژه ساخت مسکن مهر به لحاظ گستردگی همزمانی اجرا و بهعنوان یک پدیده کلان بینظیر تاریخی در بخش انبوهسازی واحدهای مسکونی سطح کشور نقش کلیدی در گردش اقتصادی ملی، اشتغال و فرصتی مناسب در سبد مالی هزاران روستایی و شهری متقاضی تامین مسکن شخصی دارد.
وی تصریح کرد: متاسفانه کمکاری بعضی تعاونیهای ذیربط در طرح مسکن مهر، دست به دست شدن عملیات اجرایی پروژه بین برخی از پیمانکاران منجر به کندی کار و حتی سوءاستفاده در برخی از پروژههای مسکن مهر شده است.
سلیمانی طرح مسکن مهر را یکی از اصلیترین طرح‌های دولت احمدینژاد در حوزه اقتصاد دانست و افزود: براساس این طرح دولت اقدام به واگذاری زمین به انبوهسازان کرد و آن را بهصورت اجاره 99 ساله در اختیار متقاضیان قرار میداد و 50 درصد از هزینه آمادهسازی زمین که شامل ایجاد زیرساختهایی همچون گاز، برق، تلفن، جدولکشی و آسفالت است نیز بهصورت رایگان انجام و مابقی هزینهها برعهده متقاضیان است.
وی گفت: دولت مدعی بود که در چارچوب طرح مسکن مهر می‌تواند سالانه 1.5 میلیون خانه تولید کند که قرار بود یک میلیون از این رقم را بخش خصوصی بسازد و ساخت مابقی نیز برعهده تعاونیهای مربوطه باشد.
این کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه دولت یازدهم بنا دارد بهمنظور تامین مسکن افراد کمدرآمد مسکن اجتماعی را جایگزین مسکن مهر کند، ادامه داد: کاربرد مسکن اجتماعی بهمنظور تعادل بازار مسکن و کنترل عرضه و تقاضای مسکن در کشور در نظر گرفته شده است. سلیمانی اظهار کرد: با واگذاری مساکن اجتماعی به افراد به مرور زمان و با کاهش فشار تقاضای مسکن اقداماتی جهت متعادل کردن بازار مسکن صورت میگیرد. یک دکترای اقتصاد گفت: در طرح مسکن مهر که در دولت نهم و دهم آغاز شد دولت اقدام به ساخت واحدهای مسکونی برای افراد بیبضاعت کرد، علیرغم اینکه این مهم طرح خوبی بود، اما با مشکلاتی مواجه شد.
مسعود سعادتمهر با بیان اینکه متاسفانه منابع مالی که از سوی دولت برای اجرای این طرح در نظر گرفته شده بود ناکافی بوده و دولت را با کسری بودجه مواجه کرده و این مهم سبب شده دست به افزایش حجم پول در جامعه بزند، اظهار کرد: افزایش حجم پول در جامعه باعث تورم شد که بخشی از این تورم ناشی از اجرای مسکن مهر بود، در این طرح میبایست افراد بیبضاعت 10 تا 12میلیون را بهعنوان آورده خود پرداخت کنند تا بعد از دو یا سه سال واحد مسکونی به آنها واگذار شود و مابقی هزینه بهصورت اقساطی پرداخت شود که برخی از خانوادههای بیبضاعت حتی این آورده را نداشتند و افرادی که وضعیت مناسبتری داشتند از فرصت به وجود آمده استفاده کردند و افراد بیبضاعت از داشتن واحد مسکونی مهر بیبهره ماندند.
این مدرس دانشگاه با تاکید بر اینکه در دولت جدید طرح مسکن اجتماعی مطرح شده که براساس اطلاعات و اخبار جراید این طرح میخواهد مشکلات طرح مسکن مهر را برطرف سازد و بهگونهای این مهم مدیریت شود که ایرادات مسکن مهر را نداشته باشد، تصریح کرد: در طرح مسکن اجتماعی افراد بیبضاعت نیاز به آورده ندارند، حتی همه مردم نیاز به حمایت دولت برای خانهدار شدن ندارند، بلکه تنها عدهای افراد بیبضاعت که 10 تا 20 درصد جامعه را تشکیل می‌دهند، نیازمند حمایت دولت هستند. وی بیان کرد: طرح مسکن اجتماعی شامل دو دهک پایین جامعه میشود که نیاز به منابع مالی کمتری دارند و چنانچه سالانه 50 هزار واحد مسکونی ساخته شود دو دهک پایین جامعه بدون نیاز به آورده با اجاره به شرط تملیک صاحب خانه می‌شوند.
دکتر سعادتمهر با بیان اینکه طرح مسکن اجتماعی توجیه اقتصادی دارد و تورمزا نیست، گفت: گاهی اوقات یک طرح ماهیت خوبی دارد اما متاسفانه بد اجرا میشود و قطعاً موفقیت یک طرح خوب بستگی به نحوه اجرای آن دارد؛ طرح مسکن اجتماعی در همه استانها قابلیت اجرا دارد.
درباره عملکرد دولت در حوزه مسکن مهر، مدیرکل راه و شهرسازی لرستان با بیان اینکه عملکرد در حوزه مسکن مهر بسیار عالی بود، به ایسنا گفت: در مقایسه با سایر استانها از مجموع 45 هزار واحد مسکن مهر در لرستان 28 هزار واحد در شهرستانهای کوهدشت، دورود و بروجرد 100 درصد تعیین تکلیف شدند و پیشرفت کار در شهرستانهای ازنا، الیگودرز و الشتر نیز به ترتیب 95، 80 و 97 درصد است.
شهرام ملکی اضافه کرد: شهرستان نورآباد علیرغم اینکه مشکل زمین داشت در حال حاضر 70 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و 800 واحد از سایت درهگرم خرمآباد نیز بیش از 80 درصد پیشرفت فیزیکی دارد. وی اظهار کرد: در بخش خودمالکی نیز شاهد تحول خوبی بودیم تا بتوانیم بافت فرسوده را احیاء و با یک خط اعتباری و زمین موجود خیلی از افراد خانهدار شوند. ملکی با تاکید بر اینکه با اجرای عملیات مسکن مهر در لرستان 1300 میلیارد تومان اعتبار وارد چرخه اقتصادی استان شد و بهتبع آن شاهد اشتغال، رونق بازار و نقدینگی خوبی در استان بودیم یادآور شد: مسکن اجتماعی تفکری است که ستاد وزارت راه و شهرسازی بهدنبال آن است تا بهعنوان یک بسته پیشنهادی در تامین مسکن اقشار بیبضاعت باشد که هنوز چارچوب آن به استانها اعلام نشده است.
مدیرکل راه و شهرسازی لرستان گفت: سیاست دولت این است که با عبارتی مثل مسکن اجتماعی مردم را صاحب خانه کند و وزارت راه و شهرسازی نیز بهدنبال این است که پرونده مسکن مهر را با عنوان مسکن اجتماعی ادامه و با مداخله و سرمایه بیشتر مردم حرکت کند و در مسکن اجتماعی مشارکت اجتماعی را بیشتر سازد.
نماینده مردم خرمآباد و چگنی در مجلس در خصوص طرح مسکن مهر در کشور بیان کرد: اجرای مسکن مهر چند مشکل و عارضه برای کشور داشت که یکی از این مشکلات ساخت واحدهای مسکونی در حاشیه و خارج شهرها و در زمینهایی که زیرساخت لازم زندگی اجتماعی در آن لحاظ نشده، است.
ایرج عبدی با بیان اینکه واحدهای مسکن مهر با یک مدل خاص و در متراژهای کم ساخته شده و در اختیار مردم قرار گرفته است، افزود: عملیات احداث مسکن مهر بدون دسترسی اجتماعی و دسترسی به شهر انجام شده و با توجه به اینکه مردم مشارکت نداشتند خانوادهها با فرهنگهای متفاوت در کنار هم قرار میگیرند که این امر باعث ایجاد مشکلاتی میشود. وی با اشاره به اینکه با اجرای طرح مسکن اجتماعی تولید مسکن ارزانتر و از ایجاد مشکلات اجتماعی پرهیز میشود، بیان کرد: نیاز است در راستای اجرای طرح مسکن اجتماعی از فرهنگ، ظرفیت و زیرساخت‌های اجتماعی و مشارکت مردمی استفاده تا از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری شود. عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: بهمنظور جلوگیری از بسیاری مشکلات، خود مالکین میتوانند با استفاده از تسهیلات بانکی و با احداث مسکن خود در چند طبقه از بروز مشکلات ناشی از تفاوت فرهنگها جلوگیری کنند.
عبدی با اذعان به اینکه واحدهای مسکونی مهر ساخته شده با روحیات اجتماعی جامعه ما سازگار نیستند، تصریح کرد: متاسفانه مسکن مهر هزینهای بیهوده بوده که بر کشور تحمیل شده است. وی با بیان اینکه با توجه به کم و پیر شدن جمعیت میتوانیم یک مشارکت عمومی ایجاد و مردم را در ساخت مساکن ترغیب کنیم، اضافه کرد: این مهم از هر حیث و جهت برای جامعه مفید و متناسب با فرهنگها و ارزشهای اجتماعی ماست. در ادامه نیز نماینده مردم دورود و ازنا در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مسکن مهر بهعنوان یکی از برنامههای اضطراری دولت در آن مقطع زمانی بود به ایسنا گفت: نیاز است که مسکن ارزان و مناسب برای اقشار کمدرآمد مهیا شود که البته هیچ فردی روی آن بحث ندارد و حتی در قانون اساسی روی این امر نیز تاکید شده است.
قائدرحمت با اشاره به اینکه اقشار کمدرآمد همچون بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی(ره) نمیتوانند در بازار طبیعی مسکن خود را مهیا کنند، اضافه کرد: اینکه به چه شکلی و کجا و در چه مکانهایی ساخته شود نیز اهمیت بسزایی دارد.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مسکن مهر در بسیاری از شهرهای کشور به درستی مکانیابی نشده و شاهد ساخت شهرکهای مسکن مهر در کنار شهرها بودیم که این مهم علاوه بر مسائل اجتماعی باعث بروز مشکلاتی همچون ایاب و ذهاب افراد شده است، اظهار کرد: حتی مصالح به کار رفته و قراردادهای منعقده بهخوبی انجام نشده و بخشی از هزینه را باید متقاضی پرداخت کند که این سبب نارضایتی، افزایش هزینههای عمومی و حتی عدم آمادهسازی زیرساختها شده و نگرانی مردم را بهدنبال داشته است.
وی با بیان اینکه در مجموع مسکن مهر مشکلاتی را دربر داشته در حالی که اصل هدف این بوده که مساکنی ارزان قیمت برای اقشار آسیبپذیر در نظر گرفته شود و این جزء الزامات کشور بوده است، اضافه کرد: مسکن اجتماعی با مسکن مهر متفاوت است چراکه هدف مسکن اجتماعی ایجاد مسکن برای اقشار کمدرآمد است، اما نباید به سمت آپارتمانسازی رفت بلکه نیاز است یکسری از ساختمانها ویلایی ساخته شوند. قائدرحمت بیان کرد: مسکن اجتماعی با ضوابط خود صورت میگیرد و تعهدات خود را نسبت به متقاضیانی که قرارداد با مسکن مهر دارند عملیاتی میکند که این مهم نشان از مسئولیتپذیری دولت تدبیر و امید است.
نماینده دورود و ازنا در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه مسکن اجتماعی در همه نقاطی که نیاز باشد جایگزین مسکن مهر است، ادامه داد: طرح مسکن اجتماعی بهتر از مسکن مهر است چراکه در برخی از شهرستانها مسکن به اندازه نیاز ساخته شده اما در برخی دیگر از شهرستانها بیش از نیاز متقاضیان ساخته شده است. وی با بیان اینکه بخش زیادی از منابع بانکی کشور با کار عجولانه مسکن مهر به هدر رفت، تصریح کرد: یکی از دلایل تورم کشور در سالهای اخیر، مسکن مهر بوده است.
