داستان تکرار نابودی محصولات ایرانی با واردات بی‌رویه محصولات خارجی‌وقاچاق آن، شاید معضل اصلی بخش کشاورزی در سال‌های گذشته به شمار آید. پس از نابودی محصولاتی همچون خیار، پیاز، سیب‌زمینی‌و سیب درختی،حالا نوبت به سیر رسیده است؛ محصولی که کشورمان در تولید آن هیچ‌گونه کمبودی ندارد. اکنون ضایعات محصولات کشاورزی در کشور بسیار بالاست؛ به‌گونه‌ای که سال گذشته آمار ضایعات محصولات کشاورزی و باغی در کشور حدود پنج میلیون تن بود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون، در این میان به گفته کارشناسان سازمان نظام مهندسی کشاورزی نیز بین ۲۵ تا ۳۰ درصد محصولات کشاورزی به ضایعات تبدیل می‌شود. اولین دلیل رقم خوردن این آمار هولناک شاید واردات بی‌رویه باشد که سود آن به جیب تعداد معدودی از منفعت‌طلبان و به اصطلاح دست‌های پشت پرده می‌رود. عده‌ای که اجازه نمی‌دهند با قطع واردات، محصولات تولید داخل جان تازه‌ای بگیرند و متاسفانه هر از چندگاهی شاهد از بین رفتن دسترنج کشاورزان هستیم.
با این وجود زمانی که سودجویان راهی برای واردات نمی‌بینند، دست به قاچاق محصولات می‌زنند. از سوی دیگر وجود ضعف‌های بی‌شمار در زیرساخت‌ها نیز، وضعیت نابسامانی را برای بخش کشاورزی ایجاد می‌کند؛ از جمله آن حمل و نقل نامناسب، نبود تجهیزات لازم و کمبود سردخانه‌ها برای نگهداری محصولات است که موجب نابودی محصولات کشاورزی و باغی می‌شود. علاوه بر آن ماشین‌های حمل سموم، استانداردهای لازم را ندارند و این موجب آلودگی محصول می‌شود. همچنین شرایط انبارهای نگهداری محصولات نیز، استاندارد و مناسب نیست که این عوامل بر میزان ضایعات محصولات کشاورزی می‌افزاید.
سه هزار تن سیر در آستانه نابودی!
در حالی امسال نسبت به سال‌های گذشته سیر بیشتر در کشور تولید شده‌که متاسفانه در سه ماه اخیر ، واردات قاچاق سیر چینی از شهرهای چابهار، بوشهر و گناوه به داخل کشور صورت گرفته است. با این حال روز گذشته نیز علیرضا قادری، رییس صنف سیرکاران کشور گفت: سه هزار تن سیر ایرانی در انبارها مانده اما سیر چینی به وفور از استان‌های جنوبی به کشور قاچاق می‌شود که سلامتش نیز مورد تایید نیست. ورود سیرهای قاچاق چینی علاوه بر اینکه به تولید داخلی ضربه می‌زند، از لحاظ سلامت غذایی و بهداشتی نیز دچار مشکل است؛ چراکه این سیرها با فاضلاب انسانی آبیاری شده و دارای باقی‌مانده سموم است. او خطاب به مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بازرگانی که امر نظارت بر بازار را برعهده دارند، گفت: اگر هرچه زودتر فکری به حال برخورد با این موضوع نشود، تمام سه هزار تن سیر تولید داخل در انبارها از بین می‌رود.
سیر ایرانی، گرانتر از چینی
از آنجایی که تفاوت قیمت داخلی یک محصول با نوع خارجی آن، موجب انگیزه برای قاچاق یا واردات آن می‌شود ما در تمام زمینه‌ها، دست درازی سودجویان را می‌بینیم و جای خالی نهادهای نظارتی نیز، مانند همیشه احساس می‌شود. این اتفاق امروز برای محصول سیر افتاده است. قیمت تمام‌شده هر کیلوگرم سیر ایرانی 16 هزار تومان است؛ در حالی‌که سیرهای چینی با کیفیت پایین، بین 10 تا 11 هزار تومان در میادین تره‌بار شهرستان‌ها عرضه می‌شوند. در حالی واردات سیر به کشور به‌طور رسمی ممنوع است که به جای آن، شاهد قاچاق این محصول هستیم. به گفته مسئولان مربوطه سال‌های گذشته عمده سیر در استان همدان کشت می‌شد اما 6-5 استان دیگر نیز اقدام به کشت سیر کردند؛ تا جایی که اکنون سه هزار تن سیر در سردخانه‌های کرج و تهران انبار شده و این نگرانی وجود دارد که به دلیل عرضه فراوان سیر قاچاق چینی، این سیرها روی دست‌مان بماند. با این حال، ماموران تعزیرات حکومتی و اصناف با این موضوع هیچ برخوردی نمی‌کنند؛ چراکه معتقدند سیر در بازار کم است و باید اجازه داداین سیرها به فروش برسد.
تفاوت سیر ایرانی و چینی
با سرکشی به مغازه‌های سطح شهر برای اطلاع از قیمت و نحوه عرضه، متوجه می‌شویم که یا کمبود سیر وجود دارد یا قیمت آن بسیار بالاست و هر کیلوگرم حدود 15 هزار تومان به فروش می‌رسد. با توجه به صحبت‌های رییس صنف سیرکاران، سیرهای ایرانی به اندازه‌های درشت، سالم و دارای ساقه هستند؛ درحالی‌که سیر چینی در اندازه کوچک، خردشده و بدون ساقه است. بنابراین مشخصات، به نظر می‌رسد بیشتر سیرهای موجود در بازار از نوع چینی باشد.
حذف ایران در بازار جهانی
در این میان، کارشناسان معتقدند که وضعیت نامناسب، موجب هدر رفت محصولات شده و مسئولان قادر به کنترل این وضعیت نیستند؛ بنابراین زمینه صادرات به خارج از کشور و سهم در بازار جهانی ایجاد نخواهد شد و اگر به موازات این تحولات نتوانیم کشاورزی را مکانیزه کنیم، از بازارهای جهانی و رقبای خود به شدت عقب خواهیم ماند. با توجه به اینکه کشاورزی، یکی از مهمترین بخش‌های تاثیرگذار در اقتصاد هر کشور است و نقش مهمی در استقلال سیاسی، اقتصادی ایفا می‌کند اما هنوز سیستم کشاورزی در کشور ما نتوانسته به‌گونه‌ای خود را همگام با تکنولوژی روز پیش ببرد. وزارت کشاورزی نیز در چند سال گذشته با نبود مدیریت مناسب و نداشتن برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت، نتوانسته کشور را به هدف اصلی که همان استقلال سیاسی و اقتصادی است، نزدیک کند.
میزان تولید
ایران با تولید سالانه بیش از 100 هزار تن سیر، رتبه سیزدهم تولید این محصول رادر جهان به خود اختصاص داده است. بزرگترین استان تولیدکننده سیر در کشورمان، سال گذشته 31 هزار تن سیر تولید کرد و امسال با 2800 هکتار سطح زیر کشت، پیش‌بینی تولید بیش از 40 هزار تن سیر را داریم. معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی همدان، صادرات سیر در سال گذشته را 3300تن اعلام می‌کند و می‌گوید: این میزان صادرات به ارزش 4.4میلیون دلار بوده، ضمن اینکه ازسال 91 تا 95 صادرات سیر به صورت سالانه خوب بوده است. همدان در سیر خشک، رتبه نخست کشور را دارد.ما بیش از 70درصد سیر کشور را تامین می‌کنیم و امیدواریم امسال، میزان سیر صادراتی بیشتر باشد و در تناوب محصول کم آب بری است و زمینه مکانیزاسیون اقدامات در این راستا ایجاد شده و 60 درصد محصول به صورت مکانیزه کشت می‌شود.
وضعیت صادرات
ایران در گذشته، یکی از صادرکنندگان سیر به کشورهای اروپایی بوده اما به علت بی‌توجهی به این محصول امروز سایر کشورهای جهان مانند چین، کره، اسپانیا، مصر، تایلند، آرژانتین و آمریکا با عملکرد و تولید بالای این محصول و ارائه بموقع به بازار، جزو صادرکنندگان اصلی این گیاه هستند. در نقاط مختلفی از ایران مانند استان‌های خراسان، همدان، سمنان، مازندران، خوزستان، هرمزگان، مرکزی و سایر نقاط، کشاورزان به کشت گیاه سیر پرداخته‌اند اما سیرهای محلی همدان، زنجان، اهواز، مازندران و مشهد از معروفیت بیشتری برخوردارند و استان همدان و زنجان در تولید سیر، رتبه‌های اول و دوم کشور را دارند.کشورمان سالانه حدود هزار تن سیر به ارزش بیش از 300 هزار دلار به کشورهای آذربایجان، بلغارستان، عراق، روسیه، آلمان و امارات متحده عربی صادر می‌کند.
بزرگترین صادرکنندگان
کشور چین با تولید حدود 12.5 میلیون تن سیر، بزرگترین تولیدکننده این محصول در جهان است. مجموع ارزش صادرات سیر توسط کشورهای تولیدکننده در انتهای سال گذشته میلادی برابر با 3.6 میلیارد دلار محاسبه شده است. در این میان، کشورهای آسیایی 74.4 درصد صادرات را با مجموع ارزش 2.7 میلیارد دلار به خود اختصاص داده‌اند. کشورهایی که نام‌شان در ادامه آمده است، درمجموع 98.2 درصد صادرات جهانی سیر در سال 2016 را به خود اختصاص می‌دهند. این رده‌بندی براساس صادرات مبتنی بر بالاترین ارزش دلاری تهیه شده است. بنابراین بزرگترین صادرکنندگان سیر در جهان به ترتیب شامل چین با 2.6 میلیارد دلار صادرات، اسپانیا 415.8 میلیون دلار، آرژانتین 161.7 میلیون دلار، هلند108.6 میلیون دلار، فرانسه43.4 میلیون دلار، ایتالیا 36.9 میلیون دلار، شیلی30.6 میلیون دلار، مکزیک 21.4 میلیون دلار، هند 19.8 میلیون دلار، آمریکا 19.5 میلیون دلار، پرو 19.4 میلیون دلار، مصر 15.2 میلیون دلار، مالزی 11.6 میلیون دلار، انگلیس 10.1 میلیون دلار و پرتغال، 8.6 میلیون دلار می‌شود.
کسی جلودار مافیای قدرقدرت نیست!
حسین محمدرضایی، دبیر انجمن حمایت از کشاورزان اصفهان در این باره می‌گوید: با توجه به سود کلانی که واردات برای برخی‌ها دارد، در بسیاری از مواقع بدون آنکه نیاز داخلی به محصولی وجود داشته باشد، شاهد واردات بی رویه هستیم. در این میان، دلالان و سودجویانی هستند که موجب نابودی دسترنج کشاورزان داخلی می‌شوند. در سال‌های گذشته بارها شاهد واردات بی‌رویه برخی محصولات کشاورزی و باغی مانند برنج،گندم، پیاز و غیره و یا قاچاق آن بودیم. در این اتفاق تلخ کشاورزان متضرر می‌شوند و اقتصاد کشور روز به روز به سمت زوال پیش می‌رود. با این وجود وزارت جهاد کشاورزی باید از واردات جلوگیری کند و سایر نهادها پاسبان مرزهای کشور باشند تا دیگر شاهد این موارد نباشیم. در خصوص واردات، وزارت جهادکشاورزی به نحوی تحت فشار قرار دارد و نمی‌تواند قانون را به درستی اجرا کند. او در ادامه تصریح می‌کند: در ایران، مافیایی وجود دارد که کسی جلودار آن نیست، این مافیا دست در دست قدرت دارد؛ به همین‌دلیل وزارت جهادکشاورزی را برای رسیدگی به این موضوع تحت فشار قرار می‌دهد. از آنجایی که واردات برای این افراد سود کلانی دارد تا زمانی که دست این مافیا قطع نشود، همچنان شاهد آن هستیم. در هر صورت مسئولیت اول و آخر تنظیم بازار و بخش واردات و صادرات بر عهده وزارت جهادکشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت است و این نهادها باید از واردات بی‌رویه برخی محصولات کشاورزی جلوگیری کنند. محصولاتی که ما در کشور باکیفیت‌ترین‌شان را تولید می‌کنیم. محصولاتی که به دلیل عدم برنامه‌ریزی درست در زمینه نیاز بازار، صادرات و واردات با رنج فراوان تولیدشده اما با بی‌خیالی مسئولان نابود می‌شوند. به این صورت یک روز شاهد نابودی سیب‌زمینی هستیم، یک روز پیاز و اکنون نیز از بین رفتن سیر را به چشم می‌بینیم.
