ریحان یکی از خوشبوترین و پرخاصیت‌ترین گیاهان سبز خوراکی است که می‌توان آن را در منزل هم کاشت. کاشت ریحان در باغچه منزل و یا در گلدان می‌تواند یک راه اقتصادی برای تهیه سبزیجات مورد نیاز خانواده باشد، علاوه بر این، شما با کاشت ریحان در منزل و استفاده نکردن از کودها و سموم شیمیایی، از ارگانیک بودن آن مطمئن خواهید بود. اما روش صحیح کاشت ریحان در منزل چیست؟ در این مقاله اختصاصی از مجله قرمز ابتدا گیاه ریحان و خواص آن را خواهید شناخت و در ادامه درباره کاشت ریحان و نگهداری از آن در منزل مطالبی را برای شما بیان خواهیم کرد.
آشنایی با گیاه ریحان
گیاه ریحان ریحان با نام علمی Ocimum basilicum گیاهی یک ساله از تیره نعناعیان است که در فارسی به آن نازبو، شاهسپرم یا شاهسپرغم هم گفته می‌شود. این گیاه یک گیاه خوراکی است که به صورت خام یا پخته مصرف می‌شود و فواید زیادی برای بدن دارد. ریحان در دو رنگ سبز و بنفش وجود دارد اما به طور کلی ۳۵ گونه مختلف از آن یافت می‌شود. بیش از ۳۵ نوع ریحان مختلف در طبیعت یافت می شود. این گیاه، بومی مناطق آسیا و آفریقا است و از قرن شانزدهم از طریق هند به اروپا وارد شده است.
فواید ریحان برای بدن
ریحان بهترین ماده طبیعی برای درمان جای نیش و گزش حشرات است. نوعی از ریحان در هند کشت می‌شود که به ریحان مقدس معروف است و روغن آن برای درمان سردرد و استرس بسیار مفید است. طبع ریحان گرم و خشک است و این گیاه سرشار از آنتی اکسیدان، ویتامین A، ویتامین K، ویتامین C، تیامین، نیاسین، منگنز، آهن، فسفر، فولات، منیزیم، پتاسیم و کلسیم است. منگنزی که در ریحان وجود دارد به بهبود عملکرد غدد داخلی و تنظیم هورمون‌های جنسی و هورمون تیروئید کمک می‌کند. ریحان به دلیل داشتن خاصیت ضد باکتری و ضد ویروسی به درمان گلودرد، سرفه و آسم کمک می‌کند. این گیاه سرشار از بتاکاروتن است و به تقویت بینایی کمک می‌کند. این گیاه با داشتن ویتامین K خطر ابتلا به آلزایمر و پارکینسون را کاهش می‌دهد.
ریحان ادرارآور است و با سم زدایی از کلیه به درمان سنگ کلیه کمک می‌کند. ریحان ضداسترس و اضطراب است و حتی می‌تواند از گسترش تومورهای سرطانی جلوگیری کند. در طب سنتی از ریحان برای درمان بی اشتهایی، ترش کردن معده و از بین بردن انگل‌های دستگاه گوارش استفاده می‌شود. این گیاه با داشتن فیبر بالا در لاغری هم موثر است. مهمترین فایده ریحان برای پوست و مو است، این گیاه ضدریزش مو است و از شوره هم جلوگیری می‌کند. ریحان روشن کننده و جوان کننده پوست است و جوش‌های سرسیاه را درمان می‌کند. برای تهیه ماسک ریحان یک قاشق غذاخوری پودر خشک شده ریحان را با زردچوبه و آبلیمو مخلوط کنید و روی صورت بمالید و پس از ۱۵ دقیقه بشویید، خواهید دید که پوست شما شاداب و شفاف شده و سلول‌های مرده آن کاملا از بین رفته‌اند.
کاشت ریحان
حتی اگر به کاشت گیاهان خوراکی دیگر هم علاقه‌ای نداشته باشید کاشت ریحان را حتما انجام دهید. ریحان گیاهی است که به سرعت پژمرده می‌شود و اگر آن را از بیرون تهیه کنید نهایتا چند روز تازه خواهد ماند. اما اگر ریحان مورد نیاز خود را در منزل بکارید می‌توانید همیشه به آن دسترسی داشته باشید و هر روز به صورت تازه مصرف کنید. ریحان شیرین پرطرفدارترین نوع ریحان است که کمی طعم تند اما دلنشین دارد، بوته این گیاه می‌تواند تا ۶۰ سانتی‌متر نیز رشد کند و برگ‌هایی سبز و زیبا با گل‌های سفید بدهد. البته برخی از انواع ریحان نیز برگ‌های بنفش دارند که قبل از انتخاب بذر باید به این مورد دقت کنید تا همان ریحانی را بکارید که مورد نظرتان است.
ریحان یکی از محبوب‌ترین گیاهان خوراکی قابل کاشت در منزل است که کاربرد زیادی در آشپزی به خصوص تهیه غذاهای ایتالیایی دارد که البته ما ایرانی‌ها آن را به صورت تازه و خام هم مصرف می‌کنیم. برای کاشت ریحان ابتدا باید بذرهای آن را در گلدان بکارید. اگر هوا سرد باشد گلدان را در فضای بسته نگهداری کنید، با شروع بهار و معتدل شدن هوا می‌توانید گلدان را در فضای باز قرار دهید. البته می‌توان برای تکثیر ریحان از بوته آن نیز استفاده کرد. اگر کاشت ریحان را در داخل منزل شروع کرده‌اید حتما فضایی گرم برای آن تدارک ببینید چون این گیاه، یک گیاه گرمسیری است و هوای سرد را تحمل نمی‌کند. گلدان را در محلی قرار دهید که نور مستقیم و کامل خورشید دریافت کند و خاک آن نیز با کود کمپوست، خاک برگ و مواد ارگانیک دیگر تغذیه شده باشد. برای گرم و مرطوب ماندن خاک ریحان می‌توانید سطح آن را مالچ پاشی کنید. پس از جوانه زدن و بزرگ شدن بوته، نوک برگ‌ها را مرتب بچینید تا بوته گیاه به رشد بیشتر تشویق شود و برگ‌های پرشمارتری بدهد.
همان طور که گفتیم ریحان برای رشد در فصول مختلف سال به فضای متفاوتی نیاز دارد و محیط نگهداری آن باید گرم و مرطوب و روشن باشد پس بهترین راه برای تطبیق دادن شرایط، کاشت ریحان در یک گلدان بزرگ است طوری که بتوانید آن را جابجا کنید، در پاییز و زمستان به داخل منزل انتقال دهید و در بهار و تابستان، در باغچه بگذارید. در این زمان می‌توانید چند شاخه از بوته را برش داده و در آب قرار دهید تا ریشه بزند. پس از آن می‌توانید این گیاهان تازه را در گلدان بکارید و باغچه ریحان خود را توسعه دهید. ریحان مستعد ابتلا به قارچ‌هایی مثل پژمردگی فوساریم، کپک خاکستری و لکه سیاه است. شما با قرار دادن گیاه در محیط گرم و پرهیز از شلوغ کردن گلدان گیاه می‌توانید از این بیماری‌ها پیشگیری کنید.
برداشت و استفاده ریحان
به محض این که برگ‌های ریحان بزرگ شوند شما می‌توانید آنها را بچینید. ساقه گیاه را از بالا و حدود ۵ تا ۷ سانتی‌متر برش دهید. در این کار با ظرافت و دقت عمل کنید چون گیاه ریحان بسیار ظریف و حساس است و ممکن است بر اثر ضربه آسیب ببیند. شما می‌توانید برگ‌های ریحان را خشک کرده و مورد استفاده قرار دهید اما اگر حفظ طعم گیاه برایتان اهمیت دارد آن را در فریزر بگذارید. برای این کار، برگ‌ها را بشویید و در ظرف‌های کوچک قرار داده و از آب پر کنید. این ظرف‌ها را در فریزر بگذارید تا برگ ریحان همراه آب یخ بزند.
